Tavuk Irkları ve Özellikleri (Yerli ve Yabancı Verimli Tavuklar)

Tavuk Irkları ve Özellikleri; Ülkemizde kümes hayvancılığı denildiğinde akla ilk gelen hayvanlardan biri olan tavuk yetiştiriciliği yapmaya karar veren kişilerin ya da tavuk çiftliği açmayı planlayanların öncelikle tavuk ırklarına, özelliklerine ve yumurta niteliklerine dair kapsamlı bilgi edinmeleri gerekiyor.

Gerekli araştırma yapılmadan tavuk yetiştiriciliğine soyunan kişiler; ne yazık ki istedikleri performansı alamıyorlar.

Bu noktada kişilerin tavuk yetiştiriciliğini hangi amaçla yapmak istedikleri de önem arz ediyor.

Bu yazımızda kısaca tavuk ırkları ve özellikleri nelerdir? sorusunu yanıtlamaya, konuya dair sizleri bilgilendirmeye çalışacağız.

Tavuk Irkları Sınıflandırması Neye Göre Yapılıyor?

Tavuk ırklarına dair sınıflandırma yapılırken birden çok etmen dikkate alınıyor.

Bu etmenleri kısaca aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz:

• Safkan olup olmadıkları
• Kapalı ortamda ve kümeste yetiştirilip yetiştirilemedikleri
• Renkleri, büyüklükleri, şekilleri
• Verimleri
• Hibrit özelliğe sahip olup olmadıkları
• Para kazandırıp, kazandırmadıkları

Özellikle tavuk çiftliği kurmayı planlayan kişilerin satın aldıkları tavuklar ile para kazanıp, kazanamayacaklarını göz önünde bulundurmaları gerekiyor.

Aksi halde tavuklardan yeterli verimin alınamaması; işletmenin kapanması ve iflas etmesi gibi ciddi sonuçlara yol açabiliyor.

Dünya genelinde 250’in üzerinde tavuk ırkı bulunuyor.

Tavuk ırklarını süs tavukları, etlik tavuklar ve yumurta tavukları olacak şekilde 3 sınıfta da ele alabiliriz.

Şayet alacağınız tavuğun yumurtasından faydalanmayı düşünüyorsanız; yumurta verimlerine, etinden yararlanmayı planlıyorsanız; et kalitesine bakmalısınız.

Bu yazımızda sizlere en çok para kazandıran ve en verimli tavuk ırklarını ve özelliklerini paylaşmaya çalışacağız.

En Çok Para Kazandıran Tavuk Irkları

Son yılların en popüler, en çok tercih edilen ve en çok para kazandıran tavuk ırklarını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

Plymouth Rock

Hem et hem de yumurta verimi son derece yüksek olan, ülkemizin yanı sıra dünyada da en çok yetiştirilen tavuk cinslerinden biri olan Plymouth Rock; bir Amerikan ırkı olarak ön plana çıkıyor.

Yıllık 200’ün üzerinde yumurta kapasitesine sahip olan bu cins; etlik piliç yetiştiriciliğinde de sıklıkla tercih ediliyor.

Hamburg Cinsi Tavuk

17.yy’dan bugüne kadar varlığını devam ettirmeyi başarmış olan Hamburg cinsi tavuklar; yıllık 220 adet yumurta veriyorlar.

Parlak beyaz renkli yumurtalara sahip olan ve anavatanı Hollanda olan bu tür, 1. Dünya savaşı esnasında nesli tükenme tehlikesi ile karşılaşmış olmasına rağmen İngiltere tarafından yapılan çalışmalar sonrasında koruma altına alınıp, günümüze kadar ulaşmış.

Hamburg tavuk ırkı, özellikle kümes tavukçuluğu yapan kişiler tarafından ilgi görüyorlar.

Brown Cinsi Tavuk

Tavuk çiftliklerinin yanı sıra kümeslerde de yetiştirilebilen, oldukça özel olan bu cins; yüksek yumurta verimi ve en sert iklim koşullarına dayanıklılığı ile ülkemizde çoğunlukla tercih ediliyor.

İlk kez 1978 yılında Fransa’da bir işletme tarafından özel olarak yetiştirilen yani doğal olmayan bu tavuklar, yıllık 300-350 arası yumurta verimliliği ile biliniyorlar.

Australorp Irkı Tavuk

Genellikle siyah ve beyaz renkleri olan, nadirde olsa mavi rengine de rastlanabilen bu tavuk cinsi; dünyanın maksimum yumurta verimine sahip tavuğu olma özelliği taşıyor.

Yumurta verimliliği oldukça yüksek olduğundan da genellikle yumurtalık tavuk yetiştiriciliği yapmak isteyen kişilerin ilk seçeneği oluyor.

Sadece 1 yılda 364 adet yumurta sayısı ile en fazla yumurtlayan tavuk olarak, dünyada ilk sırada bulunuyor.

Barnevelder Cinsi Tavuk

Soğuk havalara karşı oldukça dayanıklı olan Barnevelder, ismini ilk yetiştirildiği Hollanda’nın Barnevelder şehrinden alıyor.

Yıllık ortalama 170 adet yumurta yumurtlayabilen bu cins; çoğunlukla Doğu Anadolu gibi karasal iklim bölgelerinde tavuk yetiştiriciliği yapan kişilere hitap ediyor.

Orpington Tavuk

İngilitere’de birden çok tavuk ırkının melezlenmesi sonrasında elde edilen Orpington; açık ve koyu kahverengi yumurtaları ile oldukça popüler bir tavuk olarak biliniyor.

Yıllık yumurta verimi 200 civarında olan bu tavuk da tıpkı Barnevelder tavuğu gibi karasal iklim koşullarına ve soğuğa dayanıklılığı ve uzun yaşam süresi ile tanınıyor.

Rhode Island Red

Yumurtlama kapasitesi oldukça yüksek olan bir diğer tavuk cinsi olan Rhode Island Red; ismini ABD’nin Rhode Island isimli eyaletinden alıyor.

1880’li yıllarda birden çok ırkın melezlenmesi sonrası ortaya çıkan bu ırk, yıllık 300’ü aşan yumurta verimi ile ilgi görüyor.

Dünyanın en çok yetiştirilen tavuklarından olan bu cins; obur bir tavuk olarak diğer cinslerden yıllık neredeyse 20 kat daha fazla yem yiyor.

Leghorn Irkı Tavuk

Bembeyaz tüyleri ile görenleri adeta büyüleyen Leghorn; yıllık 300’ü aşkın yumurtlama kapasitesi ile işletmeciler tarafından sıklıkla tercih ediliyor.

Pek çok tavuk cinsine göre daha az miktarda yem tüketen Leghorn; et tavukçuluğu için pek uygun bir tavuk olmasa da yumurta işletmeciliğinin aranılan tavukları arasında bulunuyor.

Anavatanı Hollanda olan Leghorn, dünya genelindeki beyaz renkli tavukların büyük bir kısmını yumurtlaması ile de tanınıyor.

Sussex Irkı Tavuk

Hem etinden hem de yumurtasından faydalanılabilen Sussex cinsi tavuklar, arkadaş canlısı ve sevecen olduklarından genellikle kümes hayvancılığında talep görüyorlar.

En popüler İngiliz tavuklarından olan Sussex; yılda 180-200 arası tavuk yumurtlamakla birlikte bazen 250 yumurta verdiği de oluyor.

En çok yetiştirilen gezen tavuklardan olan bu tavuklar, doğal ortamda kolaylıkla yem bulabiliyorlar.

Turken Irkı Tavuk

Orman tavuklarından olan Turken tavukları, soğuğa ve çeşitli hastalıklara karşı oldukça dirençli olduklarından karasal iklim bölgelerinde dahi yetiştiriliyorlar.

Hindiye benzer bir dış görünüşe sahip olan ve Macaristan kökenli Turken cinsi; uysal ve dost canlısı bir tür olarak kümes tavukçuluğunda sıklıkla tercih ediliyor.

Bu tavuklar, yıllık ortalama 200 yumurta bırakıyorlar.

Welsummer

Kökeni Hollanda olan Welsummer cinsi tavuklar; yaşadıkları ortama kolaylıkla adapte olup, diğer tavuklarla anlaşabiliyorlar.

Terra-cota rengi ile oldukça popülerlik kazanmış olan bu ırk, yıllık ortalama 200 tavuk bırakıyor.

Hem kümeslerde hem de tavuk çiftliklerinde yetişebiliyorlar.

Malines Cinsi Tavuk

En çok yumurta veren tavuklardan olan Malines, yılda 140-160 arasında yumurta veriyor.

Yumurtalarının yanı sıra eti için de tercih edilen Malines, Belçika cinsi büyük bir tavuk ırkı olarak biliniyor. Bununla birlikte nesli tükenmekte olan Malines, Belçika ve Almanya’da koruma altına alınan bir tavuk olarak da ön plana çıkıyor.

Lakenvelders

Almanya yerli tavuk ırkları arasında yer alan Lakenvelders cinsi tavuklar, yumurtası beyaz nadir tavuklar olarak dikkat çekiyorlar.

Bu cins, yılda ortalama 160-180 yumurta bırakıyor.

La Fleche Cinsi Tavuk

Anavatanı Fransa olan La Fleche cinsi tavuklar, yıllık 200 civarında yumurta veriyorlar.

Beyaz renk yumurtaları, onları nadir ve özel tavuk ırklarından yapıyor.

Hem eti hem de yumurtası için tercih edilen bu türün horozları, şeytan boynuzunu andıran ibikleri ile tanınıyorlar.

Marans Tavuk

Kırmızı renkli ibiği, göz ve gaga çevresi ile oldukça farklı görünen Marans; adını anavatanı olan Fransa’nın Marans kasabasından alıyor.

Koyu kırmızı yumurtaları ile sıra dışı olan Marans, yılda 180 civarında yumurta bırakıyor.

Bu ırk; çabuk yağlanmaya ve kilo almaya müsait olduğundan geniş bir alanda beslenmesi gerekiyor. Yani kümes hayvancılığı için Marans ırkının pek de uygun tür olmadığını ifade edebiliriz.

Ameraucana Irkı Tavuk

En eşsiz tavuk ırklarından olan Ameraucana, 1970’li yıllarda Şili’den Amerika’ya taşınan Araucana isimli süs tavuklarından elde edilmiş bir tür.

Mavi renkli yumurta geninin korunması amacıyla Amerika’ya götürülüp, geliştirilen bu tür; yılda ortalama 150-200 adet yumurta bırakıyor.

Easter Egger Tavuk

Mavi yumurtaları ile meşhur olan Easter Egger, yıllık ortalama 150-160 adet yumurta veriyor.

Bu ırkın yumurtalarına ‘Paskalya Yumurtası’ ismi de veriliyor.

Mavi renkli yumurtalarına oldukça nadir rastlanan Easter Egger; genlerini Araucana ve Ameraucana ırklarından alan, melez bir ırk olarak biliniyor.

Easter Egger yumurtaları, diğer yumurtalara nazaran daha düşük kolesterol içerikleri ile de rağbet görüyorlar.

Lohman Brown

Ülkemizin yanı sıra dünya genelinde de salma tavukçulukta sıklıkla tercih edilen Lohman Brown, anavatanı Almanya olan bir cins olarak yılda ortalama 300-330 adet yumurta bırakıyor.

Nick Brown

Salma tavukçuluk denildiğinde akla ilk gelen tavuk cinslerinden olan Nick Brown; yılda ortalama 270-320 arasında yumurta bırakıyor.

Yem tüketimi diğer tavuk cinslerine nazaran oldukça az olan Nick Brown, gerek karakteristik özellikleri gerekse dış görünüşleri ile Lohman Brown tavuk cinsine benzerlik gösteriyor.

Bielefelder

Alman yerli tavuk cinsi Bielefelder, yılda ortalama 230 adet yumurta bırakıyor.

Salma tavukçulukta ve köy tavukçuluğunda tercih edebileceğiniz bu cins, en uzun ömürlü tavuk cinsleri arasında bulunuyor.

Malines ve Welsummer tavuk cinslerinin melezi olan Bielefelder, özgür bir tavuk olduğundan bu tavuğu sık sık doğaya salmayı unutmamanız yani kümese hapsetmemeniz gerekiyor.

Biefelder cinsi tavuklar, iyi bakıldıkları takdirde 12-13 yıl yaşayabiliyorlar.

Sasso Cinsi Tavuk

Anavatanı Fransa olan Sasso, organik tavuk üretimi yapmayı planlayan kişiler tarafından talep görüyor.

Hem eti hem de yumurtaları için yetiştirebileceğiniz Sasso tavuk cinsi, yıllık ortalama 140-180 arasında yumurta veriyor.

Bu tavuk cinsinin en önemli dezavantajının pek çok tavuk cinsine nazaran daha düşük kalitede yumurta vermesi olduğunu söyleyebiliriz.

Aseel (Hint Tavuğu)

Ülkemizde Hint Tavuğu olarak bilinen, dünya genelinde Aseel olarak adlandırılan bu cins; Milattan önce Hint hikayelerinde yer bulan bir tavuk cinsi olarak, güçleri, zekaları ve yetenekleri ile biliniyorlar.

Genellikle eti için beslenen Hint Tavuğu, yılda maksimum 40-60 adet yumurta bırakıyor.

Yumurta Verimliliği Yüksek Süs Tavukları

Kendi bahçenizde, kümesinizde günlük taze yumurtalarınızı yumurtlayacak, aynı zamanda seveceğiniz, size arkadaşlık edecek ve bahçenizi süsleyecek tavuk cinslerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

Endülüs Tavuk 

Süs tavuğu olarak yetiştirebileceğiniz Endülüs; ismini İspanya’nın Güney Batısı’ndaki Endülüs özerk topluluğundan alıyor.

Yılda ortalama 165-170 beyaz yumurta bırakan Endülüs tavukları, mavi, siyah ve beyaz karışımı tüyleri ile oldukça dikkat çekici görünüyor.

Frızzle

Rengarenk ve dışa doğru kıvrık olan tüyleri ile oldukça şirin ve sıra dışı bir görünüme sahip olan Frızzle; çoğunlukla süs tavuğu olarak kümeste ve bahçede yetiştiriliyor.

Son derece küçük bir yapısı bulunan bu tavuklar, yıllık 180 adet yumurta veriyorlar.

Yani bahçenizde hem taze ve enfes yumurtalar veren hem de baktıkça içinizin açılacağı bir tavuk beslemek için bu türü tercih edebilirsiniz.

Cochin (Koşin)

Ana vatanı Çin olan, beyaz, siyah, sarı, gri bazen de çilli tüylere sahip olan koşin türü, yılda 130-150 arasında tavuk veriyor.

Kümes yetiştiriciliği için pek de uygun olmayan bu tavuklar, çok çabuk kilo alabiliyorlar. Bu yüzden de bu cinsin büyük tavuk çiftliklerinde yetiştirilmeleri ve sık sık gezinmeleri gerekiyor.

New Hampshire

ABD’li çiftçiler tarafından 1900’lü yılların başında geliştirilen bu cins; genellikle süs tavuğu olarak, bahçe ortamında yani küçük çaplı kümes hayvancılığında yetiştiriliyor.

Belçika D’UCCLESS

Civcivleri tıpkı bir papağan gibi görünen, dost canlısı olan Belçika D’uccless tavuk cinsi; yıllık ortalama 110 yumurta verimi ile en beğenilen tavuk cinsleri arasında bulunuyor.

Süs tavuğu olarak yetiştirilen bu türle hem eğlenceli zaman geçirebilir hem de kümeslerinize ve bahçelerinize renk katabilirsiniz.

Araucana Cinsi Tavuk

Yıllık ortalama 140-150 adet yumurta veren, süs tavukları sınıfındaki Araucana; ülkemizde yeşil yumurtacı olarak da isimlendiriliyor.

Bu tür, diğer türlerden farklı olarak yeşil ve mavi renkli yumurtaları ile tamamen özel bir tür olarak kabul ediliyor.

Anavatanı Şili olan, şahane bir görselliğe sahip olan Araucana; pahalı bir tavuk cinsi olduğundan diğer süs tavukları gibi tavuk çiftliklerinden ziyade daha çok kümes hayvancılığında tercih ediliyor.

Fizan Tavuk

En eski Fransız yerli tavuk cinsleri arasında kabul edilen Fizan; kelebek şeklindeki tarağı ile mükemmel görünüyor.

Süs tavuğu olarak yetiştirebileceğiniz, en güzel ve görkemli türlerden olan Fizan, sık sık hastalandığı için bu tavuklar, düzenli bakım ve ilgi gerektiriyorlar.

Aynı zamanda dünyada 5 ayak parmağı bulunan nadir tavuk türleri arasında bulunuyorlar.

Kümes hayvancılığında yetiştirmek üzere alabileceğiniz Fizan, yılda ortalama 130-180 arasında tavuk veriyor.

Silkie (Habeş)

Beyaz, siyah, gri ya da altın renkli kabarık tüyleri, kısacık boyları ile oldukça şirin görünen Silkie; en popüler süs tavuklarından bir diğeri olarak karşımıza çıkıyor.

Anavatanı Çin olan bu cins, yoğun tüylere sahip olsa da ne yazık ki soğuğa karşı pek de dayanıklı olmadığından karasal iklim bölgelerinde yaşam ömrü pek de uzun olmuyor.

Son derece evcil ve samimi olan Silkie; yıllık ortalama 100-120 adet tavuk bırakıyor.

Wyandotte Cinsi Tavuk

Bir diğer orman tavuğu olan Wyandotte, hem et hem de yumurta tavukçuluğu için talep görüyor.

Ana vatanı ABD olan Wyandotte, yılda 190-230 arasında yumurta bırakıyor.

Süs tavuğu olarak tercih edilen bu tavuklar, genellikle kümes hayvancılığı için yetiştiriliyorlar.

Ancona Irkı Tavuk

Yumurta verimliliği oldukça yüksek Ancona tavuk ırkı, ismini İtalya’nın Ancona şehrinden alıyor.

Daha sonra 19.yy’da Birleşik Krallık’ta da yetiştirilen Ancona; yıllık 250 civarı yumurta bırakıyor.

Gül şeklinde tarağa sahip olan Ancona; genellikle süs tavuğu olarak yetiştiriliyor.

Bu türün piliçleri bile 5-6 aylık olduklarında yumurtlamaya başlıyorlar.

Ejderha Cinsi Tavuk

Nadir görülen Vietnam tavuklarından Ejderha tavuğu, son derece pahalı olan süs tavukları arasında yer alıyor.

Ülkemizde Bodrum ve Muğla gibi yerlerde son yıllarda yetiştirilmeye başlayan ve popüleritesi artan Ejderha tavuğu, yıllık 300-320 arasında yumurta bırakıyor.

Appenzeller Tavuk

Uzun ince ve beyaz renkli yumurtaları oldukça besleyici olan Appenzeller cinsi tavuklar, süs tavukları olarak da oldukça sevilen bir tür.

Son derece narin ve hassas görünen bu tür; sanılanın aksine sert karasal iklim koşullarına bile dayanabiliyor.

Appenzeller cinsi tavuklar, yıllık 200 civarında yumurta veriyorlar ve yumurta tavukçuluğunda tercih ediliyorlar.

Daha çok dağlık alanlarda yaşamayı seven bu hayvanı sık sık salmanız yani doğayla zaman geçirmesine izin vermeniz gerekiyor.

Yani küçük bir kümeste bu hayvanın mutlu olma şansının oldukça düşük olduğunu söyleyebiliriz.

Zibrit Tavuk

Ufak tefek yapısı ve sevimli görünümü ile minyatür tavukları anımsatan Zibrit, İngiliz ırklarından biri olarak yılda ortalama 60-70 civarında yumurta bırakıyor.

Beyaz renkli yumurtalara sahip olan bu ırk, hafif öne çıkık göğüsleri ve yukarı kalkık tüyleri ile oldukça şirin görünüyor.

Ancak agresifliği ve kavgacılığı ile bilinen bu ırkın kümes hayvancılığı için pek de uygun olmadığını hatırlatmakta fayda var.

Salma tavukçuluk için tercih edebileceğiniz Zibrit tavuklarının özgürlüklerine düşkün olduklarını da belirtmek istiyoruz.

Yokohama Tavuk

Upuzun kuyrukları, sıra dışı tüy renkleri ile Yokohama, 1850’li yıllarda Japonya’dan Avrupa’ya taşınan, Alman süslü tavuğu olarak biliniyor.

Oldukça zarif görünen bu tavuk cinsi, yıllık ortalama 80-100 adet yumurta veriyor.

Yerli Tavuk Irkları

Ülkemizde işletmelerde değil de kümeslerde, köylerde yetiştirilen ülkemize farklı ülkelerden farklı zamanlarda getirilen, birden çok tavuk ırkının karışımından oluşan yerli tavuk ırklarını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

Denizli Tavuk Irkı

Boyun ve kuyrukları dimdik ve yukarı doğru olan Denizli tavuk cinsi, ülkemizde Denizli ve çevresinde yetiştiriliyor.

Beyaz yumurtalar yumurtlayan Denizli tavuk ırkı, yılda 100-140 arasında yumurta bırakıyor.

Siyah gagaları, sürmeli gözleri ve koyu gri bacakları ile tamamen kendine özgü olan Denizli tavuk ırkı, eti, yumurtası olarak yetiştirilebileceği gibi süs tavuğu olarak da beslenebiliyor.

Gerze (Hacı Kadın) Tavuk Irkı

Sinop’un Gerze yöresine ait olan Gerze tavuk ırkı, kahverengi ve yuvarlak gözleri, gri renkli gagası, siyah tüyleri ile biliniyor.

Bu ırk, yıllık ortalama 90-100 arasında yumurta bırakıyor.

Sultan Tavuk Irkı

Türkiye kökenli bir tavuk ırkı olmasına rağmen 1850 yılında Osmanlı Devleti döneminde İngiltere’ye götürülen ve daha sonra tüm dünyaya yayılan Sultan tavuk cinsi, kar beyazı tüyleri, kabarık tepeleri ve uzun kuyrukları ile oldukça şirin görünüyor.

Bu cins, hem ülkemizde hem de dünyada genellikle süs tavuğu olarak yetiştiriliyor.

Son derece arkadaş canlısı, sevecen ve uysal olan Sultan tavuk ırkı, yılda ortalama 150 adet yumurta bırakıyor.

Hastalıklara En Dayanıklı Tavuk Cinsleri

Tüm tavuklar, gerek bakımlarına yeterince özen gösterilmediğinden gerekse soğuk ve karasal iklim koşullarından ötürü zaman zaman hastalanabiliyorlar.

Bazı ırklar ise narin görünseler dahi soğuk havalara, kara ve rüzgara diğer cinslere göre daha uzun süre dayanabiliyorlar.

Soğuk iklim koşullarına dayanabilen, kolay kolay hastalanmayan tavuk cinslerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Ataks
• Rhode Island Red
• Australorp
• Plymouth
• İran Tavuğu
• Zibrit tavuğu
• Hint tavuğu
• Endülüs tavuğu

Sizler de Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi gibi sert karasal iklim koşullarının baskın olduğu bir bölgede kümes ya da salma tavukçuluk yapmayı planlıyorsanız; yukarıdaki tavuk cinslerinden birini ya da birkaçını tercih edebilirsiniz.

Bu yazımızda kısaca en çok yumurtlayan tavuk hangisidir? sorusunu yanıtlamaya, değerli tavuk cinslerini sizlerle paylaşmaya çalıştık.

Sizler de konuya dair her türlü soru ve görüşlerinizi yazımızın yorum kısmına yazabilir, önerilerinizi değerli okuyucularımızla paylaşabilirsiniz.

Devlet Destekli Salma Tavukçuluk Kredisi