Kıdem ve İhbar Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Kıdem ve İhbar Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır? İşten çıkarılan kişilerin kıdem tazminatı hakkında aradıkları detaylı bilgileri sizler için paylaştık. İşçilerin yasal haklarını koruyan, emeğinin karşılığını almasına olanak tanıyan kıdem tazminatı; işverenin işçiyi haklı bir sebep olmaksızın işten çıkarması halinde ödemesi gereken tazminatı ifade ediyor.

1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde açık ve net bir şekilde kimlerin kıdem tazminatı alabileceği belirtiliyor.

İhbar tazminatı ise işçinin işten hiçbir şekilde haber verilmeden ya da ihbar süresi bitmeden önce çıkarılması halinde almaya hak kazandığı tazminatı tanımlıyor.

Her iki tazminat da işçi ve işveren arasındaki sözleşmenin ve birlikteliğin sona ermesi ve bozulması halinde iki tarafın da mağdur olmamasına yönelik birtakım düzenlemeleri içeriyor.

Bu yazımızda kısaca kıdem ve ihbar tazminatı nasıl alınır? sorusunu yanıtlamaya çalışacağız.

Kıdem Tazminatını Kimler Alabilir?

İlgili yasaya göre 7 farklı halde işçi kıdem tazminatı alabiliyor.

Bu halleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Haklı bir sebep olmaksızın işverenin işçiyi işten çıkarması
• Erkek işçilerin askerlik nedeniyle işi bırakması
• Emekli olmak için işin bırakılması
• İşçinin geçerli yani haklı bir sebepten ötürü işi bırakması
• Kadın işçinin evlenme sebebiyle işi bırakması
• Emekliliğe dair tüm şartları taşıyan kişinin emeklilik yaşını evde doldurmak için işi bırakması
• İşçinin ölmesi

Yukarıdaki hallerden birinin gerçekleşmesi durumunda işverenin işçiye kıdem tazminatı ödemesi gerekiyor.

Kıdem tazminatının alınabilmesi için işçinin aynı işyerinde en az bir sene çalışmış olması gerekiyor. 1 yılı doldurmayan kişiler, kıdem tazminatından yararlanamıyorlar.

İşçinin ‘iş anlaşmasındaki kusurları’ sebebiyle işverenin iş anlaşmasını bitirmesi halinde kişi, kıdem tazminatı alamıyor.

Bununla birlikte kendi işini yapan kişiler ve 4C memurlar da kıdem tazminatı alamıyor.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her yıl için ‘bir aylık brüt ücreti’ baz alınarak hesaplanıyor.

Aynı zamanda yılın artan kısımları da tazminata eklenmek için oranlanıyor.

Böylelikle işçinin alması gereken kıdem tazminatı net miktarı belirleniyor.

İstifa Durumunda Kıdem Tazminatı Alınabilir mi?

İstifa halinde kıdem tazminatı alınamasa da bazı istisnai hallerde istifa eden kişi, kıdem tazminatı alabiliyor.

Askerlik halinde işten ayrılmak durumunda kalma, emeklilik dolayısıyla işten ayrılma vb. zaruri sebepler olduğunda kişi, istifa etse bile kıdem tazminatı alabiliyor.

Aynı şekilde evlendiği için işten ayrılan kadınlar da istifa halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanıyorlar.

UYARI: İşverenin ‘iş sözleşmesinde de geçerli olan bazı hallerin gerçekleşmesi’ durumunda işçiyi işten çıkarma hakkı bulunuyor.

Ahlak ve iyi niyete uymayan davranışlar sergileme, işyerinde huzursuzluk ve gerginlik çıkaracak birtakım davranışlarda bulunma, dürüst davranmama, işe gelmeme ya da geç gelme alışkanlığı kazanma vb. işçinin kusurunun bulunduğu durumlarda işveren işçiyi kıdem tazminatı ödemeden işten çıkarabiliyor.

2023 Kıdem Tazminatı Hesaplama

2023 yılı itibariyle çalışan kişiler 10 bin 8 TL kıdem tazminatı alabiliyorlar.

Kıdem tazminatı hesaplanırken öncelikle işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için ödeme yapılıyor.

İşçi, 30 günlük brüt maaşı doğrultusunda ödeme alıyor. Giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanan bu ücretinin çalışılan toplam yıl ile çarpılması sonrasında kıdem tazminatı miktarı elde ediliyor.

Aynı zamanda bir yıldan artan süreler de oranlandıktan sonra toplam kıdem tazminatına ilave ediliyor.

Bu miktardan yalnızca damga vergisi kesintisi yapılıyor.

Bununla birlikte kişi, tavan miktardan daha yüksek miktarda tazminat alamıyor.

Kıdem Tazminatı İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Kıdem tazminatına dair bilinmesi gereken en önemli detayları aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• İşyerinin devri söz konusu olduğunda işçiler, kıdem tazminatı alamıyorlar.
• Ücret artışına dair işçi ile işveren arasındaki anlaşmazlık nedeniyle işçinin istifa etmesi durumunda işçi, tazminat almaya hak kazanamıyor.
• Kıdem tazminatı, devlet tarafından değil de işveren tarafından ödeniyor.
• Basın sektöründe çalışan kişilerin tazminat hesaplaması yapılırken tazminat tavan sınırı geçerli olmuyor.
• İşverenin kıdem tazminatını zamanında ödememesi durumunda ödenmeyen süre için mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanıyor.
• Gemi adamlarının alacağı tazminat miktarı, en yüksek devlet memuru sıfatında çalışan kişinin yıllık emeklilik ikramiyesini geçemiyor.
• Malullük aylığı almak için işten istifa halinde işçi, kıdem tazminatı almaya da hak kazanıyor.

İhbar Tazminatı Nedir? Kimler Alabilir?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 17.maddesi ihbar süreleri hakkında bilgi veriyor.

Yasaya göre belirsiz süreli iş sözleşmelerini feshedecek olan işverenin fesih işlemini gerçekleştirmeden önce mutlaka işçiye bu durumu bildirmesi yani ihbar etmesi gerekiyor.

Bu bildirim şartını karşılamadan yani işçiye haber vermeden ya da ihbar süresi dolmadan işçiyi işten çıkaran işveren, ihbar tazminatı ödemek zorunda kalıyor.

Aynı zamanda işçinin ihbar süresi içerisinde işten ayrılacağını bildirmemesi halinde işçinin de işverene ihbar tazminatı ödemesi gerekiyor.

Yani ihbar tazminatı, hem işveren hem de işçi tarafından ödenebiliyor.

İhbar bildirim şartlarına uymayan tarafın yani işçi ya da işverenin bildirim süresine ilişkin ücret miktarında tazminat ödemesi gerekiyor.

Bununla birlikte işverenin bildirim süresine dair ücreti peşin vererek, işçiyi işten çıkarma hakkı bulunuyor.

Esnaf Kefalet Kredi Hesaplama (%8,5)

İş Kanunu’nda İhbar Süreleri

İhbar süresi; işçinin işten ayrılmadan işverenin ise işçiyi işten çıkarmadan ne kadar bir süre önce karşı tarafa bildirimde bulunması gerektiğini gösteren süreyi ifade ediyor.

İhbar süresi, işçinin işyerinde çalıştığı toplam süreye göre değişiklik gösteriyor.

İş Kanunu’nun 17. Maddesinde ihbar süresi açıkça belirtiliyor.

17. maddeye göre;

• İşçinin 6 aydan daha az bir süre için çalışmış olması durumunda iş sözleşmesi, ihbarın karşı tarafa yapılmasından 2 hafta sonra,
• İşçinin 6 ay-1,5 sene arasında çalışmış olması durumunda iş sözleşmesi, ihbarın karşı tarafa yapılmasından dört hafta sonra,
• İşçinin 1,5 yıl-3 sene arasında çalışmış olması durumunda iş sözleşmesi, ihbarın karşı tarafa yapılmasından altı hafta sonra,
• İşçinin 3 seneden daha fazla çalışmış olması durumunda iş sözleşmesi, ihbarın karşı tarafa yapılmasından sekiz hafta sonra feshedilmiş kabul ediliyor.

Asgari olan bu süreler, işçi-işveren arasında yapılan sözleşmeler ile arttırılabiliyor.

 İhbar Tazminatı ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

İhbar tazminatına dair bilinmesi gereken en önemli detayları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Deneme süresi içerisinde iş sözleşmesinin işverence iptali yani feshi halinde işverenin ihbar tazminatı ödeme zorunluluğu bulunmuyor.
• İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenlerden ötürü fesh etmesi halinde ihbar tazminatı hakkı doğmuyor.
• İşçinin iş sözleşmesini haksız nedenlerden ötürü fesh etmesi halinde işverene ihbar tazminatı ödemesi gerekiyor.
• İşçinin olumsuz davranışları, performans düşüklüğü vb. haklı sebeplerle işverenin iş sözleşmesini fesh edeceği hallerde yine de bu durumu karşı tarafa bildirmesi gerekiyor. Aksi halde ihbar tazminatı ödemesi gerekiyor.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İhbar tazminatı, ihbar süresinin tespiti sonrasında brüt maaş ve giydirilmiş maaş üzerinden hesaplanıyor.

İhbar tazminatı hesaplamasında önemli olan işçinin almış olduğu son brüt ücrettir. Haftalık olarak hesaplanan brüt ücret, işçinin çalışmış olduğu süreye göre doğan ihbar süresi ile çarpılır çıkan sonuçtan gelir ve damga vergisi de kesilerek alacağı ücret belirlenir.

Bu yazımızda kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama 2023 nasıl yapılır? sorusunu yanıtlamaya çalıştık.

Daha önce kıdem ya da ihbar tazminatı almaya hak kazandıysanız; konuyla ilgili deneyimlerinizi yazımızın yorum kısmına yazabilir, değerli önerilerinizi takipçilerimizle paylaşabilirsiniz.

İhbar Tazminatı Nedir? Kimlere Verilir? Nasıl Alınır?