Hazine Arazisi Nasıl Kiralanır? Şartları Nelerdir?

Hazine Arazisi Nasıl Kiralanır? Şartları Nelerdir? Ülkemizdeki tarımsal faaliyetleri desteklemek amacıyla 16 Eylül 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Milli Emlak Tebliği’ne göre hazineye ait olan tarım arazilerinin çiftçilere kiralanmasına yani bu toprakları çiftçilerin ekip, biçmesine karar verildi.

Alınan bu karara göre çiftçiler; 10 yıl boyunca devlete ait tarım arazilerini belirli bir yıllık kira ödemek koşuluyla işletebilecekler.

Yayınlanan tebliğe göre tarım arazileri, toplamda 60 dönümden az toprağı olan ya da yeterli miktarda toprağa sahip olmayan çiftçilere kiralanacak.

Üstelik çiftçiler; ilk yıl için kira bedeli olarak hazine taşınmazının rayiç bedelinin yalnızca %1.5’ini ödeyecekler.

Korona virüs salgını dolayısıyla tarımsal aktivitelerin de yavaşladığı şu günlerde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan bu düzenleme ile çiftçilerin maddi anlamda bir nebze de olsa rahatlamaları hedefleniyor.

Bu yazımızda Hazine tarım arazisi kiralamayı düşünen çiftçiler için Hazine arazisi kiralama şartları 2021 nelerdir? Hazine arazisi nasıl kiralanır? vb. bu konuya dair en çok merak edilenleri yanıtlamaya, sizleri aydınlatmaya çalışacağız.

Hazine Arazisi Kiralama Şartları 2023

Çiftçilere kiralanabilecek hazine arazileri, bu arazilerin hangi bölgelerde ve hangi şehirlerde yer aldığı açıkça TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü resmi internet sitesinde yer alıyor.

Hazine arazisi, tarım ve hayvancılık sektöründe faaliyet göstermek isteyen çiftçiler tarafından kiralanabiliyor.

Belirli başvuru şartlarını taşıyan çiftçiler; Hazine arazisi kiraladıklarında 10 yıl boyunca kiraladıkları araziyi kullanabiliyorlar.

10 yıl sona erdiğinde ise kiralama sürelerini 10 yıl daha uzatabiliyorlar.

Yani aynı çiftçi; 20 yıl süreyle Hazine arazisini kiralayabiliyor. 20 yıl dolduğunda ise aynı arazi için tekrar başvurma şansı olmuyor.

Bununla birlikte hazine arazisini her çiftçi kiralayamıyor.

Hazine Arazisini Kimler Kiralayabilir

Hazine arazisi kiralama şartlarını kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• TC vatandaşı olmak
• Topraksız olmak ya da işletecek yeterli toprağa sahip olmamak
• Çiftçi olmak
• Aile başkanı olmak
• Hak sahibi olmak
• Ecrimisil borçlarının ödenmiş ya da taksitlendirilmiş olması
• En az 3 yıldır arazinin bulunduğu köyde ya da beldede ikamet ediyor olmak(tarımsal yerleşime tabi tutulan kişiler için en az 3 yıldır ikamet şartı aranmıyor)

**Yeterli toprağı olmayan çiftçi: Hazineye ait tarım arazisi sınırlarında kendisinin veya eşinin toplam toprağı 60 dönümden az olan çiftçi

**Topraksız çiftçi: Hazine tarım arazisi sınırlarında kendisinin ya da eşinin hiç toprağı olmayan çiftçi

Hazine arazisi, tarım ya da hayvancılık alanında faaliyet göstermek isteyen bir kişi tarafından kiralanıyorsa o halde kiralayan kişinin çiftçi olması gerekiyor.

Yeterli başvurunun olmadığı ya da başvuru koşullarını taşıyan kişilerin bulunmadığı hallerde Hazine arazileri tüzel kişiliklere de kiralanabiliyor.

Yukarıdaki başvuru şartlarını taşıyan kişiler, Hazine arazisi kiralamak amacıyla başvuruda bulunabiliyor. Birden fazla sayıda çiftçinin başvurması halinde ise kendisinin veya ailesinin hiç toprağı olmayanlara ya da yeterli toprağı bulunmayanlara, en az 3 yıldır kiracılık, ortakçılık ya da tarım işçiliği yapan çiftçilere öncelik veriliyor.

Yani geçimini karşılamakta zorlanan, bakmakla yükümlü bir ailesi olan kişiler, öncelikli olarak tercih ediliyorlar.

Hazine arazileri, çiftçilerin yanı sıra farklı meslek gruplarına da kiralanabiliyor.

Çiftçi başvurularının olmadığı hallerde Hazine arazilerini farklı amaçlarla kiralamak mümkün olabiliyor.

Hazine arazilerinin tarım ve hayvancılık faaliyetleri dışında hangi amaçlarla kiralanabileceğini kısaca aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz:

• Ağaçlandırma işlemleri
• Balıkçı barınakları
• Kültür ve Turizm Bakanlığı tahsisli olup döner sermaye hizmetlerinde kullanılmak üzere
• Yüksek Öğretim Kurumlarına tahsis edilmiş olanlar
• Kıyı Kanunu kapsamında olan yerler
• Milli Eğitim Bakanlığı’na tahsisli olup, bakanlığa bağlı okul ve kurumlarda kantin, açık alan, salon vb. yerler olarak kullanılmak üzere
• Hazinenin elbirliği ve paylı mülkiyetinde olunan taşınmazlar
• Enerji üretim ve dağıtım tesislerinin kurulması vb.

Yukarıdaki amaçlarla da Hazine taşınmazları kiralanabiliyor. Tarım ve hayvancılık dışında araziler kiralandığında ise kiralama süresi, faaliyet alanına göre değişiklik gösteriyor. Yani çiftçilerdeki 10 yıllık kiralama şartı aranmıyor.

Hazine Arazisi Nasıl Kiralanır?

Hazine arazileri kiralanırken farklı usullerden yararlanılabiliyor. Açık teklif usulü, kapalı teklif usulü, pazarlık usulü ile bu araziler kiralanabiliyor.

Araziler; 10 yıl kiralanabilecekleri gibi 10 yıl dolduğunda tekrar kiralanabildikleri gibi 10 yıl boyunca bu araziyi işleten çiftçiye araziyi tekrar kiralama hakkının yanı sıra satın alma fırsatı da sunuluyor.

Milli Emlak Genel Müdürlüğü resmi sitesinde hangi bölgelerde hangi arazilerin kiralandığı listeli bir şekilde yer alıyor.

İhaleye sunulan Hazine arazileri de listede bulunuyor.

Hazine arazisinin nasıl kiralandığını adım adım aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz:

• Hazineye ait tarım arazisini kiralamak isteyen çiftçilerin ya da diğer kişilerin Hazine Arazisi Kiralama dilekçesini doldurduktan sonra arazinin yer aldığı bölgedeki mal müdürlüklerine ya da defterdarlıklara giderek, bizzat başvurmaları gerekiyor.
• Mal Müdürlükleri veya defterdarlıklardan başvuran kişilere ‘Tarım Arazisi Kiralama Talep Formu’ veriliyor.
• Başvuru sahibi çiftçilerin bu formu alıp, doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurduktan sonra taşınmazın yani arazinin bulunduğu yerdeki muhtarlığa ve tapu sicil müdürlüğüne gitmeleri ve formdaki ilgili yerleri onaylatmaları gerekiyor.
• Onaylatılan talep formunun onaylı nüfus kayıt örneği ile birlikte tekrar başvurulan mal müdürlüğüne ya da defterdarlığa teslim edilmesi ile birlikte başvuru işlemi tamamlanmış oluyor.

Hazine Arazisi Kiralayan Çiftçilerde Aranan Özellikler Nelerdir?

Daha önce de belirttiğimiz gibi çiftçilerin yetersiz toprağa sahip olmaları ya da hiç topraklarının bulunmamaları gerekiyor.

Aynı zamanda kiracılarda ikametgah şartı da aranıyor.

Bu şarta göre köy-mahalle nüfusuna kayıtlı olan, arazinin bulunduğu köy ya da mahallede en az 3 yıldır ikamet edenler kiracı olabiliyorlar.

Bununla birlikte köy-mahalle nüfusuna kayıtlı olsa dahi o bölgede ikamet etmeyen, toprağı olmayan ya da yetersiz toprağı bulunanlara da yapılan son değişiklik ile Hazine arazisi kiralanabiliyor.

Son olarak köy-mahalle nüfusuna kayıtlı olmayan lakin o köy-mahallede en az 3 yıldır ikamet edenler de kiracı olabiliyorlar.

Hazine arazileri, 10 yıllık kiralama süresi dolduğunda tekrar eski kiracısına kiralanabiliyor.

Hazine Arazilerinde Hak Sahipliği Nasıl Belirlenir?

İlk aşamada başvuru formları, başvuru tarihini takip eden maksimum 5 iş günü içerisinde inceleniyor.

Başvuru sahiplerine yönelik olarak, ikametgah, nüfus kaydı, arazi varlığı, medeni hal, aile nüfus bilgileri vb. bilgiler kontrol edildikten sonra puanlamaya gidiliyor.

Ardından başvuru sıralama formu doldurulup, başvuru sahipleri, en yüksek puanı alan kişiden en düşük puanı alan kişiye doğru listeleniyorlar.

Hazine arazisine birden fazla çiftçinin kiralama talebiyle başvurması halinde kura usulünden yararlanılıyor.

Başvuru listesine bakılarak, en yüksek puanı alan başvuru sahipleri; ilan edilen taşınmaz/bölüm sayısı miktarınca değerlendirme süresi sonrasındaki maksimum 15 gün içerisinde kuraya davet ediliyorlar.

Komisyon, en yüksek puanı alan kişiden başlayarak kura çekimini gerçekleştiriyor.

Kura sonrasında tarım arazisini kimin kiralayacağı da belirlenmiş oluyor.

**Hak sahibinin vefat etmesi halinde tarım arazisini işletme hakkı, mirasçılarına geçiyor.

Mirasçıların Hazine arazisi hak sahibi olabilmeleri için mutlaka, araziyi kullanmaları yani sözleşmeye uygun işletmeleri gerekiyor.

Hak sahibi, Hazine arazisi kullanma hakkını hiçbir şekilde başka birine devredemiyor.

Hazine arazisine çiftçilerin başvurmaması halinde ise arazi, köy/mahalle nüfusuna kayıtlı olan ya da köy-mahallede ikamet eden kişiler dışında kalan başka gerçek ya da tüzel kişilere kiralanabiliyor.

Hazine Arazisi Kiralama Ücreti 2023

Çiftçiler, 60 dönüme kadar Hazine arazisi kiralayabiliyorlar.

İlk yıl kira bedeli olarak da taşınmaz rayiç bedelinin %1.5’unu ödüyorlar.

Hazine arazisini kiralayan kiracılar, kirayı peşin ödeyebilecekleri gibi taksitler halinde de ödeyebiliyorlar.

Taksitle kira bedelini ödeyecek çiftçilerin aynı yıl içerisinde dörtte birini peşin, kalan taksitleri ise üçer aylık periyotlarda üç eşit taksitle ödemeleri gerekiyor.

Yani yıllık toplamda 4 taksitle Hazine arazisi kiralanabiliyor.

Sonraki yıllarda kira bedeli, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan TARIM ÜFE oranında yükseltiliyor.

Kiranın zamanında ödenmemesi durumunda ise çiftçiler; 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü hakkında kanunun 51.maddesine göre belirli bir oranda gecikme faizi ödemek zorunda kalıyorlar.

Hazine Arazisi Kirası Nasıl Ödenir?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi ilk yıl için kira, ¼’ü peşin, kalan taksitler 3’er ay arayla üç eşit taksitle ödenebiliyor.

Daha sonraki yıllarda ise peşin ya da üçer ay aralıklarla yani dört eşit taksitle ödenebiliyor.

Kiracı, ilk ödemeyi peşin yaptıktan sonra diğer ödemeyi de tek seferde peşin yapabiliyor. Yani iki taksitle de kira borcunu ödeyebiliyor. 

Hangi Hazine Arazileri Kiralanabilir?

Hangi Hazine arazilerinin kiralanabileceği Milli Emlak Genel Müdürlüğü resmi sitesinde açıklanıyor.

Resmi Gazete’de tebliğin yayınlandığı gün itibariyle Konya, Samsun, Eskişehir, Afyonkarahisar, Aksaray, Kütahya illerinde toplamda 41.5 milyon metre kare gibi büyük bir alanın kiralanması hedefleniyor.

Özellikle zeytin, ceviz, badem, Antep fıstığı gibi uzun yıllı bitkiler için Hazine tarım arazileri, 10 yıllığına kiralanabilirken; tek senelik bitkiler söz konusu olduğunda araziler, 5 yıllığına da kiralanabiliyorlar.

Gül, kekik, lavanta vb. bitkiler ve süs bitkilerinin yetiştirilmesine de öncelik veriliyor.

Hayvansal faaliyetler amacıyla arazi kiralayanlar, ilk 3 yıl %70 kira indiriminden de yararlanabiliyorlar.

2023 yılında genellikle Ege, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki Hazine arazilerinin kiralandığını da söyleyebiliriz.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından ilk etapta tarımsal faaliyetler için 41,5 milyon kare ayrılırken, hayvan yetiştiriciliği amacıyla faaliyet göstermek üzere 29 milyon metre kare alanın kiralanmasına karar verildi.

Hangi Hazine Arazileri Kiralanamaz?

387 sayılı tebliğ ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hangi arazilerinin kiralanamayacağı da netleştirildi.

Kiralama sözleşmesi imzalandıktan sonra bile bu arazilerin kiralanamayacak Hazine arazileri arasında yer aldığının tespit edilmesi halinde bakanlığın sözleşmeyi tek taraflı feshetme hakkı da bulunuyor.

Hangi Hazine arazilerinin kiralanamayacağını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Kıyı kanunu kapsamında olmasına rağmen belirli amaçlar dışında kullanılması yasak olan alanlar
• Kamusal faaliyetlerde kullanılması planlanan taşınmazlar
• Orman Kanunu kapsamında kiralanamayacak alanlar
• Askeri yasak bölgeler
• Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması Kanunu kapsamında olmasına rağmen Bakanlık tarafından kiralanması uygun görülmeyen alanlar
• Devlet tasarrufundaki özel bölgeler
• Maden kanunu kapsamında arama yapılacak bölgeler
• Belediye Kanunu’nda yer alan ve belediyelerin tasarrufunda olan alanlar
• İbadet yerleri
• Tarım ve Orman Bakanlığı’na tahsis edilmiş alanlar
• Sit alanı olarak, devlet tasarrufu altında olan alanlar
• Yer altı suları ve kaynak suları
• Hak sahibine devredilmesi beklenen lakin devir işlemlerinin henüz gerçekleşmediği alanlar

Yukarıdaki Hazine arazileri, hiçbir şekilde çiftçilere ya da başka kişilere kiralanamıyor.

Fark edilmeden kiralanan arazilere dair sözleşmeler ise idare tarafından tek taraflı olarak feshedilebiliyor.

Hazine Arazisi Kira Sözleşmesi Hangi Hallerde Feshedilebilir?

Hazine arazisi kira sözleşmesi, kiracıya dair birtakım istenmeyen durumların varlığının tespiti halinde idare tarafından feshedilebiliyor.

Kira sözleşmesinin hangi durumlarda feshedilebileceğini aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz:

• İdare, gerekli gördüğü hallerde sözleşmeyi tek taraflı feshedebiliyor.
• Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı davranması halinde karşı taraf sözleşmeyi feshedebiliyor.
• Devletin ve idarenin kiralanan araziyi kiralanma amacı dışında kullanıldığını fark etmesi halinde sözleşme feshedilebiliyor.
• Kira sözleşmesinin sona erdirilmesi kamu hizmetlerinin devamlılığı için zorunluluk arz ediyorsa idare, sözleşmeyi feshedebiliyor.
• Kontrol ekibi tarafından yapılan denetimlerde arazinin faaliyetlerine uygun kullanılmadığının tespit edilmesine rağmen yine kontrol ekibi tarafından verilen ek sürede de herhangi bir iyileştirmeye gidilmemesi halinde sözleşme feshedilebiliyor.
• Kiralanan arazinin özel kanunlar kapsamında yer aldığının fark edilmesi durumunda ilgili kurum, araziyi devralabiliyor ya da tahsis edebiliyor.
• Kiralanan arazi bölgesinde Tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgesi kurulmasının talep edilmesi halinde de idare, tek taraflı sözleşmeyi iptal edebiliyor.
• Kiracının fesih talebinde bulunduğu hallerde, kiracının kira dönemi sona ermeden faaliyetlerini sona erdirdiği durumlarda, sözleşme kurallarına uymaması halinde, sözleşmeye aykırı davranması durumunda da sözleşme, feshedilebiliyor.

Yukarıdaki durumlarda sözleşme, idare tarafından feshedildiğinde kiracıdan hiçbir şekilde tazminat talep edilmiyor.

Bu yazımızda Hazine arazisi kaç yıllığına kiralanır? Hazine arazisi kiralama şartları nelerdir? vb. soruları yanıtlamaya çalıştık.

Sizler de konuya dair her türlü soru ve görüşlerinizi yazımızın yorum kısmına yazabilir, önerilerinizi değerli okuyucularımızla paylaşabilirsiniz.

e-Devlet Tapu Parsel Sorgulama Nasıl Yapılır?